Zjarre të shumta në mbarë vendin: Sa të dëmshëm janë për shëndetin tonë?

Këtë verë, zjarret fushore dhe malore janë bërë një problem i konsiderueshëm në Kosovë dhe Shqipëri, duke sjellë dëme të mëdha ekologjike dhe materiale.

Vatra të zjarreve ka pasur pothuajse në rrethinën e çdo qyteti të republikës së Kosovës dhe Shqipërisë.

Vatra kryesore momentale në Kosovë është në Prevallë, ku sipas disa lexuesve, zjarret u janë afruar shtëpive atje.

Komandanti i Brigadës së Zjarrfikësve në Prishtinë, Mal Gashi, ka bërë të ditur se për muajin korrik janë regjistruar gjithsej 341 intervenime, ku 44 prej tyre kanë qenë në mbeturina, 59 në bare të thatë, 12 intervenime normale dhe 77 në hamullore.

Në Shqipëri autoritetet qendrore dhe vendore kanë shuar gjatë fudnjavës disa dhjetëra zjarre të mëdha e të vogla në të gjithë territorin, ku u regjistruan 44 varta zjarri.

Drejtori i përgjithshëm i Agjencisë Kombëtare të Mbrojtjes Civile, Haki Çako, tha sot për mediat se mbi 900 trupa u angazhuan për shuarjen dhe izolimin e vartrave të zjarrit në gjithë vendin, të ndihmuar edhe nga ekipet rumune me dy avionë.

Përveç shkatërrimit të pyjeve dhe tokës bujqësore, zjarret përbëjnë një rrezik serioz për shëndetin e njerëzve. Ndikimet e tyre nuk kufizohen vetëm në zonat e prekura drejtpërdrejt nga flakët, por mund të shtrihen në largësi përmes tymit dhe ndotësve të tjerë që shpërndahen në ajër.

Si Ndikojnë Zjarret në Shëndetin e Njeriut?

1. Ndotja e Ajrit dhe Problemet Respiratore

Një nga efektet më të menjëhershme dhe të dukshme të zjarreve është ndotja e ajrit. Tymrat që çlirohen nga zjarret përmbajnë një përzierje të rrezikshme substancash, duke përfshirë grimcat e imta (PM2.5), monoksidin e karbonit, oksidet e azotit dhe komponime organike të paqëndrueshme. Këto grimca të imta janë aq të vogla sa që mund të depërtojnë thellë në mushkëri dhe të hyjnë në rrjedhën e gjakut, duke shkaktuar probleme serioze shëndetësore.

Personat me sëmundje të frymëmarrjes si astma, bronkiti kronik dhe sëmundjet pulmonare obstruktive kronike (SPOK) janë veçanërisht të ndjeshëm ndaj ndotjes së ajrit nga zjarret. Edhe personat e shëndetshëm mund të përjetojnë vështirësi në frymëmarrje, irritim të fytit, kollë dhe një ndjenjë të rëndesës në gjoks. Fëmijët, të moshuarit dhe individët me sëmundje kardiovaskulare janë gjithashtu në rrezik të lartë.

2. Problemet Kardiovaskulare

Zjarret mund të ndikojnë edhe në sistemin kardiovaskular. Ndotësit e ajrit të çliruar nga zjarret mund të shkaktojnë inflamacion dhe stres oksidativ, duke rritur rrezikun për probleme të zemrës, si ataket kardiake dhe goditjet në tru. Ekspozimi i zgjatur ndaj ajrit të ndotur nga zjarret mund të përkeqësojë gjendjet ekzistuese dhe të rrisë rrezikun për ngjarje të reja kardiovaskulare, veçanërisht te personat me histori të sëmundjeve të zemrës.

3. Efektet Afatgjata në Shëndet

Përveç ndikimeve të menjëhershme, ekspozimi i vazhdueshëm ndaj ndotjes së ajrit nga zjarret mund të ketë edhe efekte afatgjata. Studimet kanë treguar se ekspozimi kronik ndaj ndotësve të ajrit është i lidhur me një rrezik më të lartë për zhvillimin e sëmundjeve kronike si kanceri i mushkërive dhe sëmundjet e zemrës. Për më tepër, ndotja e ajrit mund të ndikojë negativisht në zhvillimin e fëmijëve, duke çuar në probleme me rritjen dhe zhvillimin e sistemit nervor.

4. Problemet e Shëndetit Mendor

Përveç ndikimeve fizike, zjarret kanë edhe një ndikim të rëndësishëm në shëndetin mendor. Frika, ankthi dhe stresi që shoqërojnë përjetimin e zjarreve, veçanërisht për ata që jetojnë në zonat e prekura, mund të çojnë në probleme të shëndetit mendor. Ndërsa shumë njerëz humbasin shtëpitë, pasuritë dhe shpesh edhe njerëzit e dashur, trauma psikologjike që ndjek këto ngjarje mund të zgjasë për një kohë të gjatë.

Si të Mbrohemi nga Zjarret dhe Ndotja e Ajrit?

1. Qëndroni Brenda: Nëse zjarret janë afër dhe ajri është shumë i ndotur, qëndrimi brenda në ambiente të mbyllura është mënyra më e mirë për të shmangur ekspozimin ndaj grimcave të dëmshme. Sigurohuni që dritaret dhe dyert të jenë të mbyllura dhe përdorni një sistem të filtrimit të ajrit në shtëpi, nëse është e mundur.

2. Përdorni Maskë Mbrojtëse: Nëse është e nevojshme të dilni jashtë, përdorni një maskë mbrojtëse të projektuar për të filtruar grimcat e vogla, siç janë maskat N95, për të mbrojtur rrugët tuaja të frymëmarrjes.

3. Monitoroni Cilësinë e Ajrit: Kontrolloni rregullisht indeksin e cilësisë së ajrit në zonën tuaj dhe ndiqni këshillat e autoriteteve për të qëndruar të sigurt.

4. Merrni Kujdes Mjekësor: Nëse ndjeni ndonjë simptomë të pazakontë si vështirësi në frymëmarrje, dhimbje gjoksi ose lodhje të pazakontë, kërkoni ndihmë mjekësore menjëherë.

Përfundim

Zjarret fushore dhe malore janë një kërcënim serioz për shëndetin publik në Kosovë dhe Shqipëri. Ndërsa dëmet që shkaktojnë në mjedis janë të dukshme, ndikimi i tyre në shëndetin e njerëzve mund të jetë po aq i rëndë dhe shpesh më pak i dukshëm. Parandalimi dhe mbrojtja nga zjarret janë thelbësore jo vetëm për ruajtjen e natyrës, por edhe për mbrojtjen e shëndetit të njeriut. Në një mjedis ku këto ngjarje janë në rritje, është e domosdoshme që të ndërmerren hapa për të minimizuar rreziqet shëndetësore të lidhura me zjarret.