Tuberkulozi (TB): Gjithçka që duhet të dini për këtë sëmundje infektive

Tuberkulozi (TB) është një sëmundje infektive e shkaktuar nga bakteri Mycobacterium tuberculosis. Zakonisht prek mushkëritë, por në disa raste mund të ndikojë edhe në pjesë të tjera të trupit si shtylla kurrizore, truri apo veshkat.

TB Latent dhe TB Aktiv: Cili është ndryshimi?

Jo të gjithë ata që infektohen me bakterin e TB sëmuren menjëherë. Kur bakteret janë të pranishme në trup, por nuk shkaktojnë simptoma, kjo quhet tuberkuloz latent (joaktiv). Kjo formë nuk është ngjitëse dhe shumë persona mund të jetojnë me të për vite të tëra pa ndonjë problem.

Por në rastet kur sistemi imunitar dobësohet, bakteret mund të “zgjohen” dhe të shkaktojnë tuberkuloz aktiv, që është i rrezikshëm dhe ngjitës.

Simptomat e Tuberkulozit Aktiv

• Kollë që zgjat më shumë se dy javë
• Dhimbje në gjoks
• Kollë me gjak ose gëlbazë
• Lodhje e përgjithshme
• Humbje e oreksit dhe peshës
• Të dridhura dhe ethe
• Djersitje gjatë natës

Nëse keni TB latent, nuk do të keni simptoma, por një test i gjakut ose i lëkurës mund të tregojë infeksionin.

Si Përhapet TB?

TB përhapet përmes ajrit, kur një person me TB aktiv në mushkëri kollitet, teshtin, flet, qesh apo këndon. Nuk është e lehtë të infektohesh – zakonisht kërkohet ekspozim i zgjatur dhe i afërt.

Llojet e Tuberkulozit

1. Tuberkulozi pulmonar – prek mushkëritë, forma më e zakonshme dhe ngjitëse.
2. Tuberkulozi ekstrapulmonar – prek organe të tjera si:
   • Truri (meningjiti tuberkular)
   • Shtylla kurrizore (sëmundja e Pott-it)
   • Gjëndrat limfatike (skrofula)
   • Mëlçia (hepatiti)
   • Gjëndrat mbiveshkore (sëmundja e Addison-it)
3. Tuberkulozi miliar – përhapje në të gjithë trupin, formë shumë serioze.

Kush është në rrezik më të lartë?

• Personat që jetojnë apo punojnë në ambiente kolektive (burgje, strehimore, shtëpi kujdesi)
• Punonjës laboratorikë në mikrobiologji
• Ata që jetojnë në rajone me përhapje të lartë të TB
• Personat me sistem imunitar të dobësuar (fëmijë, të moshuar, persona me HIV, diabet, sëmundje kronike, marrës të transplanteve)

Si Diagnostikohet Tuberkulozi?

• Test i lëkurës (PPD) ose testi i gjakut për TB
• Rreze X e kraharorit
• Analiza të pështymës për zbulimin e baktereve
• Skanime CT për raste të ndërlikuara

Trajtimi i Tuberkulozit

TB trajtohet me kombinim antibiotikësh për një periudhë të gjatë, zakonisht 6 deri në 9 muaj. Medikamentet përfshijnë:

• Izoniazid
• Rifampin
• Ethambutol
• Pirazinamide
• Rifapentinë

Është thelbësore që trajtimi të ndiqet me përpikmëri deri në fund për të parandaluar rikthimin ose zhvillimin e rezistencës ndaj barnave.

Kur të Kërkoni Ndihmë Mjekësore?

Kontaktoni mjekun tuaj nëse:

• Keni qenë në kontakt me dikë me TB aktiv
• Keni simptoma që përputhen me TB
• Jeni duke marrë trajtim për TB dhe vëreni efekte anësore

Si të Parandaloni TB?

• Respektoni higjienën personale (larja e duarve, mbulimi i gojës kur kolliteni)
• Shmangni kontaktin me persona që janë të sëmurë me TB aktiv
• Trajtohuni nëse keni TB latent
• Mos rifilloni punën/shkollën pa lejen e mjekut

Në ambiente spitalore, ventilimi i mirë dhe pajisjet mbrojtëse personale janë esenciale për të parandaluar përhapjen.

Tuberkulozi është i trajtueshëm dhe i parandalueshëm – njohja e simptomave dhe trajtimi i hershëm janë çelësi për një shërim të plotë dhe ndalimin e përhapjes te të tjerët.