Sëmundja e arterieve karotide – Një rrezik i heshtur për jetën që kërkon vëmendje të menjëhershme

Sëmundja e arteries karotide është një nga gjendjet më të rrezikshme për shëndetin e trurit dhe jetën në përgjithësi, por shpesh kalon pa u vënë re deri në momentin që ndodh tragjedia – një goditje në tru.

Kjo sëmundje ndodh kur pllakat yndyrore (depozita të kolesterolit, yndyrës dhe qelizave të gjakut) grumbullohen në arteriet karotide, të cilat janë përgjegjëse për furnizimin me gjak të trurit dhe kokës. Si rezultat, rrjedha normale e gjakut bllokohet, duke rritur ndjeshëm rrezikun për një goditje në tru – një urgjencë mjekësore me pasoja fatale ose paaftësi afatgjatë.

Goditja në tru: Si ndodh dhe pse është alarmante?

Gjatë një goditjeje në tru, furnizimi me oksigjen dhe lëndë ushqyese ndërpritet papritur. Qelizat e trurit, që janë jashtëzakonisht të ndjeshme ndaj mungesës së oksigjenit, fillojnë të vdesin brenda disa minutash. Kjo është arsyeja pse goditja në tru është një nga shkaqet kryesore të vdekjes dhe paaftësisë në Shtetet e Bashkuara dhe në shumë vende të tjera të botës.

Shenjat paralajmëruese që nuk duhen injoruar

Në fazat e hershme, sëmundja e arteries karotide rrallëherë jep shenja. Në shumë raste, shenja e parë është një atak ishemik kalimtar (TIA) ose vetë goditja në tru. TIA është një ndërprerje e përkohshme e rrjedhës së gjakut në tru, por që duhet trajtuar seriozisht, pasi është paralajmërim i një goditjeje më të rëndë në të ardhmen.

Simptomat që duhen trajtuar si urgjencë përfshijnë:

• Mpirje ose dobësi të papritur në fytyrë ose gjymtyrë, zakonisht në një anë të trupit
• Vështirësi në të folur apo kuptuar
• Shikim i paqartë ose i humbur në njëri apo të dy sytë
• Marramendje, humbje ekuilibri
• Dhimbje koke e papritur dhe e fortë, pa ndonjë shkak të njohur

Nëse përjetoni ndonjë nga këto simptoma, kërkoni ndihmë mjekësore urgjentisht. Edhe nëse simptomat zhduken shpejt, ato mund të jenë shenjë e një TIA-je dhe të paralajmërojnë një goditje më të rëndë.

Kush është në rrezik?

Disa faktorë rrisin ndjeshëm mundësinë për të zhvilluar sëmundje të arteries karotide:

• Tensioni i lartë i gjakut: Dëmton muret e arterieve dhe ndihmon në formimin e pllakave
• Pirja e duhanit: Dëmton shtresën e brendshme të arterieve, rrit presionin e gjakut dhe rrahjet e zemrës
• Diabeti: Rrit gjasat për arteriosklerozë dhe presion të lartë
• Nivele të larta të yndyrës në gjak: Kolesteroli i lartë dhe trigliceridet ndihmojnë në formimin e pllakave
• Historia familjare: Ateroskleroza ose sëmundjet koronare në familje rrisin rrezikun
• Mosha: Me kalimin e viteve, arteriet bëhen më pak elastike dhe më të prekshme nga dëmtimet
• Obeziteti, mungesa e aktivitetit fizik, apnea e gjumit – të gjitha këto janë faktorë që kontribuojnë në zhvillimin e sëmundjes

Trajtimi dhe parandalimi

Menaxhimi i sëmundjes së arteries karotide përfshin qasje të kombinuara, që nga ndryshimet në stilin e jetës deri te trajtimi me ilaçe apo ndërhyrje kirurgjikale. Ndryshimet përfshijnë:

• Ushqyerje të shëndetshme për zemrën
• Aktivitet fizik të rregullt
• Lënia e duhanit
• Kontrolli i diabetit dhe tensionit të gjakut
• Menaxhimi i peshës trupore

Në raste të avancuara, mund të nevojiten procedura mjekësore si endarterektomia karotide (heqja kirurgjikale e pllakës) ose stentimi karotid (vendosja e një rrjete për të mbajtur arterien të hapur).

Kur duhet të konsultoheni me një mjek?

Mos prisni që simptomat të shfaqen. Flisni me mjekun tuaj nëse keni faktorë rreziku për sëmundjen e arteries karotide. Zbulimi i hershëm mund të shpëtojë jetën. Vizitat e rregullta, kontrollet për tensionin e gjakut, nivelet e kolesterolit dhe kontrolli i diabetit janë hapa kyç për të parandaluar këtë sëmundje të heshtur, por shumë të rrezikshme.