Përfitimet shëndetësore të hekurit

Përfitimet shëndetësore të hekurit
03.02.2025

Hekuri është një mineral thelbësor që bën pjesë në hemoglobinën, një proteinë në qelizat e kuqe të gjakut që transporton oksigjenin nga mushkëritë në pjesët e tjera të trupit.

Ky lëndë ushqyese gjendet në shumë ushqime si mishi, bishtajoret dhe barishtet me gjethe të errëta. Megjithatë, njerëzit me probleme shëndetësore që pengojnë përthithjen e hekurit, gratë shtatzëna dhe ato me menstruacione të bollshme mund të kenë nevojë të marrin suplement të hekurit për të mbajtur nivelet e tij të shëndetshme.

Suplementet e hekurit përdoren gjithashtu për të trajtuar aneminë nga mungesa e hekurit, një gjendje e shkaktuar nga nivelet e ulëta të këtij minerali në organizëm. Marrja e hekurit pa nevojë mund të shkaktojë probleme shëndetësore, ndaj është e rëndësishme të konsultoheni me një mjek përpara se të merrni suplemente hekuri.

Përfitimet e Suplementeve të Hekurit

Hekuri është thelbësor për shëndetin, pasi përveç transportit të oksigjenit, ai ndikon në rritje, prodhimin e energjisë, sintezën e hormoneve dhe zhvillimin neurologjik. Njerëzit që nuk marrin mjaftueshëm hekur nga dieta ose që kanë probleme shëndetësore mund të kenë nevojë për suplemente hekuri.

Mund të Trajtojë Nivelet e Ulëta të Hekurit dhe Aneminë nga Mungesa e Hekurit

Mungesa e hekurit mund të ndodhë për disa arsye, si:

  • Probleme me përthithjen e hekurit për shkak të sëmundjeve si sëmundja e Crohn-it ose operacionet gastrointestinale
  • Marrja e pamjaftueshme e hekurit nga dieta
  • Humbje e vazhdueshme e gjakut nga sëmundje si kanceri i zorrës së trashë ose koliti ulceroz
  • Anemia nga sëmundjet kronike (si sëmundjet autoimune)
  • Sëmundje të zemrës dhe veshkave
  • Menstruacione të bollshme
  • Dhurimi i shpeshtë i gjakut
  • Rritje e nevojave për hekur gjatë fëmijërisë dhe shtatzënisë

Anemia nga mungesa e hekurit ndodh kur niveli i hemoglobinës bie nën 130 g/L tek meshkujt dhe 120 g/L tek femrat. Simptomat përfshijnë lodhje, marramendje, rënie të flokëve, lëkurë të zbehtë dhe ndjesi të ftohti në gjymtyrë. E vetmja mënyrë për të zbuluar mungesën e hekurit është të bëni analiza të gjakut.

Nëse niveli i hekurit është i ulët, zakonisht rekomandohet marrja e suplementit të hekurit për të paktën tre muaj për të rikuperuar rezervat e tij në organizëm. Disa persona mund të kenë nevojë ta marrin suplementin për një kohë më të gjatë.

Mund të Ulë Rrezikun e Mungesës së Hekurit

Përveç trajtimit të mungesës së hekurit, suplementet e tij përdoren për të parandaluar rënien e niveleve në grupe me nevoja të larta për hekur, si:

  • Gratë shtatzëna, të cilat kanë rritje me 150% të nevojës për hekur
  • Njerëzit që ndjekin dieta të kufizuara ose kanë bërë operacione për humbje peshe
  • Personat me probleme të përthithjes së ushqyesve, si sëmundja e Crohn-it ose celiakia
  • Atletët e qëndrueshmërisë, pasi stërvitja intensive ndikon në ruajtjen e rezervave të hekurit

Një studim me 93 atletë zbuloi se suplementimi me 3.6 mg hekur për katër javë ndihmoi në parandalimin e uljes së hemoglobinës dhe zvogëloi lodhjen dhe stresin pas stërvitjes.

Burime të Mira të Hekurit

Trupi nuk e prodhon vetë hekurin, por e riciklon nga qelizat e kuqe të vjetra të gjakut. Megjithatë, është e nevojshme që hekurin ta marrim edhe nga dieta.

Ekzistojnë dy lloje të hekurit në ushqime: heme (nga burime shtazore) dhe jo-heme (nga burime bimore). Hekuri heme përthithet më mirë nga trupi, me një normë prej 25%, ndërsa hekuri jo-heme përthithet rreth 17%.

Burime të mira të hekurit përfshijnë:

  • Mëlçia e viçit: 5 mg për 85 g (28% e vlerës ditore)
  • Gocat e detit: 8 mg për 85 g (44% e vlerës ditore)
  • Fasule të bardha: 8 mg për një filxhan (44% e vlerës ditore)
  • Thjerrëza: 6 mg për një filxhan (34% e vlerës ditore)
  • Spinaq: 6 mg për një filxhan (34% e vlerës ditore)
  • Tofu: 6 mg për një filxhan (34% e vlerës ditore)
  • Çokollatë e zezë: 2 mg për 28 g (11% e vlerës ditore)

Disa ushqime si buka dhe drithërat e mëngjesit janë të pasuruara me hekur për të plotësuar nevojat ditore.

Si të Merrni Hekur

Nëse mjeku juaj rekomandon një suplement hekuri, zakonisht do t’ju sugjerohet një nga format e mëposhtme: sulfat hekuri, fumarat hekuri, bisglicinat hekuri ose glukonat hekuri.

Përthithja e hekurit është më e mirë kur merret me stomak bosh, por nëse ju shkakton diskomfort, mund ta merrni me një sasi të vogël ushqimi.

Megjithëse më parë rekomandohej marrja e vitaminës C për të rritur përthithjen e hekurit, studimet e fundit tregojnë se kjo nuk ka ndikim të madh. Gjithashtu, hekuri nuk duhet marrë me produkte bulmeti, suplemente kalciumi, ilaçe kundër aciditetit, ushqime të pasura me fibra ose kafeinë, pasi këto mund të pengojnë përthithjen e tij.

Dozimi

Doza e hekurit varet nga forma e tij dhe nivelet në organizëm. Për trajtimin e mungesës, rekomandohet 100-200 mg hekur në ditë, ndarë në disa doza. Disa studime sugjerojnë se marrja e dozave më të vogla disa herë në javë mund të përmirësojë përthithjen.

A Është Hekuri i Sigurt?

Marrja e hekurit pa nevojë mund të shkaktojë stres oksidativ dhe dëmtime qelizore. Dozat e tepërta mund të çojnë në toksicitet të hekurit, duke shkaktuar dhimbje stomaku, të vjella dhe diarre.

Fëmijët janë veçanërisht të ndjeshëm ndaj mbidozës së hekurit, ndaj suplementet duhet të ruhen larg tyre.

Përfundim:
Hekuri është një mineral i rëndësishëm për shëndetin. Shumica e njerëzve mund ta marrin nga dieta, por disa grupe mund të kenë nevojë për suplemente. Nëse dyshoni se keni mungesë hekuri, konsultohuni me mjekun për analizat dhe trajtimin e duhur.

Të fundit

Më të lexuarat