Kanceri i zorrës së trashë: Shkaqet, simptomat dhe mënyrat e trajtimit

Kanceri i zorrës së trashë: Shkaqet, simptomat dhe mënyrat e trajtimit
04.02.2025

Çfarë është kanceri i zorrës së trashë?

Kanceri i zorrës së trashë (kolorektal) fillon në zorrën e trashë, një tub i gjatë që ndihmon në transportimin e ushqimit të tretur drejt rektumit dhe jashtë trupit.

Ky lloj kanceri zakonisht zhvillohet nga polipet ose rritjet e vogla në shtresën e brendshme të zorrës së trashë. Nëpërmjet kontrolleve të rregullta shëndetësore, mjekët mund të zbulojnë dhe të heqin këto polipe përpara se ato të shndërrohen në tumore kanceroze. Nëse nuk diagnostikohet dhe trajtohet në kohë, kanceri i zorrës së trashë mund të përhapet në pjesë të tjera të trupit.

Fatmirësisht, falë kontrolleve të hershme, trajtimeve të reja dhe përparimeve mjekësore, numri i vdekjeve nga ky lloj kanceri është ulur ndjeshëm.

Si ndikon kanceri i zorrës së trashë në trupin e njeriut?

Muret e zorrës së trashë përbëhen nga shtresa mukozale, inde dhe muskuj. Kanceri zakonisht fillon në mukozën e brendshme, e cila përmban qeliza që prodhojnë mukus dhe lëngje të tjera. Kur këto qeliza pësojnë mutacione ose ndryshime gjenetike, ato mund të formojnë një polip në zorrën e trashë.

Nëse nuk trajtohen, polipet mund të bëhen kancerogjene brenda një periudhe prej rreth 10 vitesh. Kanceri fillon të depërtojë nëpër indet dhe muskujt e murit të zorrës dhe mund të përhapet në nyjet limfatike ose enët e gjakut, duke u përhapur në organe të tjera të trupit.

Kush preket nga kanceri i zorrës së trashë?

Kanceri i zorrës së trashë është kanceri i tretë më i zakonshëm në SHBA. Sipas Qendrave Amerikane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC), burrat kanë një rrezik disi më të lartë për ta zhvilluar këtë sëmundje sesa gratë. Gjithashtu, ky lloj kanceri prek më shumë personat me prejardhje afrikano-amerikane sesa grupet e tjera etnike.

Tradicionalisht, ky kancer prek personat mbi moshën 50 vjeç, por gjatë 15 viteve të fundit, numri i rasteve tek të rinjtë 20-49 vjeç është rritur me 1.5% çdo vit. Shkencëtarët ende nuk e dinë shkakun e kësaj rritjeje.

Simptomat e Kancerit të Zorrës së Trashë

Shpesh, kanceri i zorrës së trashë nuk shfaq simptoma në fazat e hershme. Nëse simptomat paraqiten, ato mund të jenë të ngjashme me probleme të tjera të tretjes, ndaj është e rëndësishme të konsultoheni me një mjek.

Simptomat më të zakonshme përfshijnë:

  • Gjak në ose mbi jashtëqitje – Nëse vëreni gjak të kuq të ndezur ose jashtëqitje të errët, kontaktoni një mjek.
  • Ndryshime të vazhdueshme në jashtëqitje – Diarre, kapsllëk ose ndjesia që nuk e keni zbrazur plotësisht zorrën.
  • Dhimbje barku të vazhdueshme – Dhimbje të paqarta ose të shpeshta në zonën e barkut.
  • Fryrje barku – Nëse ndjeni fryrje që zgjat për më shumë se një javë.
  • Humbje e pashpjegueshme e peshës – Rënie në peshë pa ndryshime në dietë apo aktivitet fizik.
  • Të vjella të shpeshta – Të vjella pa shkak të qartë ose që zgjasin më shumë se 24 orë.
  • Lodhje dhe vështirësi në frymëmarrje – Mund të jenë shenja të anemisë, e cila lidhet me kancerin e zorrës së trashë.

Shkaqet dhe Faktorët e Rrezikut

Shkencëtarët ende nuk e dinë shkakun e saktë të kancerit të zorrës së trashë, por disa faktorë rrisin rrezikun për zhvillimin e tij:

Stili i Jetës

  • Duhani – Rrit rrezikun e zhvillimit të kancerit.
  • Alkooli – Konsumimi i tepërt i alkoolit rrit rrezikun e kancerit.
  • Obeziteti – Ushqimi me shumë yndyrna dhe kalori mund të ndikojë negativisht.
  • Dieta e pasur me mish të kuq dhe të përpunuar – Kufizimi i konsumit të mishit të kuq në dy herë në javë ul rrezikun.
  • Mungesa e aktivitetit fizik – Ushtrimet ndihmojnë në reduktimin e rrezikut.

Sëmundje dhe Faktore Gjenetikë

  • Sëmundjet Inflamatore të Zorrëve – Koliti ulceroz dhe sëmundja e Crohn-it rrisin rrezikun e kancerit.
  • Sëmundje të Trashëguara – Sindroma Lynch dhe polipoza familjare rrisin rrezikun.
  • Historia familjare – Nëse një anëtar i afërt i familjes ka pasur kancer kolorektal para moshës 45 vjeç, rreziku juaj është më i lartë.
  • Prania e polipeve – Nëse keni pasur shumë polipe në zorrën e trashë, mund të jeni në rrezik më të lartë.

Si Diagnostikohet Kanceri i Zorrës së Trashë?

Mjekët përdorin disa teste për të diagnostikuar kancerin e zorrës së trashë:

  • Analiza e gjakut (CBC, CMP, CEA)
  • X-ray, CT, MRI, PET scan, ultratinguj
  • Biopsia – Marrja e një kampioni të indit për ekzaminim.

Testet e Kontrollit të Hershëm

Kontrollet janë shumë të rëndësishme për zbulimin e hershëm të kancerit. Testet më të zakonshme janë:

  • Kolonoskopia – Metoda më e besueshme për zbulimin e polipeve.
  • Testet e gjakut okult në feçe (FIT, gFOBT, testi i ADN-së fekale)
  • Sigmoidoskopia fleksibile – Ekzaminon pjesën e poshtme të zorrës së trashë.
  • Kolonoskopia virtuale – Përdor një rreze X për të identifikuar polipet dhe tumorët.

Si Trajtohet Kanceri i Zorrës së Trashë?

Metodat kryesore të trajtimit përfshijnë:

  • Operacioni – Heqja e polipeve ose pjesës së prekur të zorrës.
  • Kemoterapia – Përdorimi i ilaçeve për të ndaluar rritjen e qelizave kancerogjene.
  • Terapia e synuar – Përdorimi i antitrupave për të shënjestruar qelizat kancerogjene.

Si të Parandaloni Kancerin e Zorrës së Trashë?

Ushqehuni shëndetshëm – Konsumoni më shumë fruta dhe perime, më pak mish të kuq dhe ushqime të përpunuara.

  • Mbani një peshë të shëndetshme.
  • Ushtroni rregullisht.
  • Shmangni duhanin dhe alkoolin.
  • Bëni kontrolle të rregullta mjekësore, sidomos pas moshës 45 vjeç.

Zbulimi i hershëm rrit ndjeshëm shanset për trajtim të suksesshëm dhe shërim!

Të fundit

Më të lexuarat