Inflamacioni – Çfarë është, llojet, shkaqet dhe trajtimi

Inflamacioni është një nga mënyrat më të hershme dhe më të natyrshme që organizmi ynë përdor për t’u vetëmbrojtur. Kur lëndohemi ose na sulmojnë mikrobe, sistemi imunitar përgjigjet menjëherë duke dërguar qeliza të specializuara dhe substanca për të luftuar dëmin dhe për të nisur shërimin. Ky proces është thelbësor për mbijetesën – por vetëm kur është i përkohshëm dhe i kontrolluar.

Çfarë është inflamacioni?

Inflamacioni është një proces biologjik që ndodh kur sistemi imunitar reagon ndaj një dëmtimi, infeksioni apo irrituesi. Shfaqja e temperaturës së lartë (ethe), skuqja, ënjtja apo dhimbja janë ndër shenjat më të zakonshme që sinjalizojnë se trupi po aktivizon përgjigjen inflamatore për të mbrojtur dhe riparuar veten.

Qelizat inflamatore dhe citokinat (molekula sinjalizuese) përqendrohen në zonën e prekur për të izoluar dëmtimin dhe për të nisur procesin e shërimit. Megjithatë, kur ky proces aktivizohet pa një arsye të qartë – ose kur nuk ndalet me kalimin e kohës – ai mund të bëhet vetë shkaktar i dëmit në trup.

Inflamacioni akut vs. inflamacioni kronik

Inflamacioni mund të ndahet në dy lloje kryesore:

Inflamacioni akut është një reagim i shpejtë dhe i përkohshëm ndaj një lëndimi ose infeksioni. Ai zakonisht zgjat disa orë deri në disa ditë dhe ndihmon në procesin e rikuperimit. Prerjet, infeksionet bakteriale si streptokoku i fytit apo gripi janë shembuj të situatave që shkaktojnë inflamacion akut.
Inflamacioni kronik është më i fshehur dhe më i rrezikshëm. Ai ndodh kur sistemi imunitar vazhdon të prodhojë qeliza inflamatore edhe pse nuk ka një lëndim real për t’u shëruar. Ky lloj inflamacioni mund të zgjasë për muaj apo vite dhe shpeshherë është i lidhur me sëmundje kronike si artriti reumatoid, diabeti i tipit 2, sëmundjet e zemrës, Alzheimeri apo edhe kanceri.

Simptomat që nuk duhen neglizhuar

Inflamacioni akut:

Skuqje dhe ndjeshmëri në lëkurë
Dhimbje dhe ënjtje të lokalizuara
Ngrohtësi në zonën e prekur
Vështirësi në përdorimin e pjesës së dëmtuar

Inflamacioni kronik:

Lodhje e zgjatur dhe pagjumësi
Dhimbje në gjoks apo bark
Ngurtësi dhe dhimbje kyçesh
Probleme me tretjen, si diarre apo refluks
Luhatje të peshës trupore
Infeksione të shpeshta
Depresion ose ankth

Sëmundjet e lidhura me inflamacionin kronik

Shkencëtarët kanë lidhur inflamacionin afatgjatë me shumë gjendje serioze, përfshirë:

Sëmundjet autoimune (lupus, psoriaza, artriti reumatoid)
Sëmundjet kardiovaskulare (hipertensioni, sëmundjet e zemrës)
Disa lloje kanceri
Sëmundje të traktit gastrointestinal (Crohn, koliti ulçeroz)
Astma dhe sëmundje pulmonare kronike
Sëmundje neurodegjenerative (Alzheimer, Parkinson)
Çrregullime metabolike (diabeti i tipit 2)

Sëmundjet inflamatore përbëjnë më shumë se gjysmën e vdekjeve në mbarë botën.

Çfarë e shkakton inflamacionin?

Ndërsa inflamacioni akut shkaktohet kryesisht nga infeksione apo trauma, faktorët që çojnë në inflamacion kronik shpesh lidhen me stilin e jetesës dhe mjedisin. Disa prej shkaqeve më të zakonshme përfshijnë:

Mungesa e aktivitetit fizik
Mbipesha, sidomos dhjami abdominal
Ushqimi i pasur me yndyrë trans, sheqer dhe kripë
Stresi kronik dhe pagjumësia
Duhani dhe alkooli
Ekspozimi ndaj ndotësve të mjedisit dhe kimikateve toksike
Çrregullimet në mikrobiomën e zorrëve

Si mund ta ulim inflamacionin?

Për inflamacionin akut:

Pushoni pjesën e dëmtuar
Aplikoni akull për 15-20 minuta çdo 4 orë
Kujdesuni për plagët që të shërohen pa infeksione

Për inflamacionin kronik:

Mjeku mund të përshkruajë barna anti-inflamatore josteroide (NSAID) si ibuprofen ose aspirinë
Në raste më të avancuara mund të përdoren kortikosteroide si prednizoni
Shtesat ushqimore si omega-3, zinku dhe vitaminat mund të ndihmojnë (gjithmonë me këshillën e mjekut)