Infertiliteti: Shkaqet, diagnoza dhe trajtimet moderne

Infertiliteti është një gjendje e sistemit riprodhues që karakterizohet nga pamundësia për të mbetur shtatzënë pas një viti përpjekjesh të rregullta dhe të pambrojtura për të ngjizur. Nëse një grua është mbi 35 vjeç, diagnoza e infertilitetit bëhet pas vetëm gjashtë muajsh përpjekjesh pa sukses. Kjo gjendje mund të prekë një ose të dy partnerët dhe është më e zakonshme nga sa mendohet: rreth 1 në 5 gra të moshës riprodhuese përjetojnë infertilitet primar dhe afërsisht 48 milionë çifte në botë vuajnë nga kjo problematikë.

Procesi i Konceptimit dhe Ku Ndodh Dështimi

Shtatzënia është rezultat i një procesi kompleks që përfshin:

• Prodhimin e hormoneve riprodhuese nga truri,
• Pjekjen dhe lëshimin e vezës nga vezorja (ovulacioni),
• Kalimin e vezës në tubat fallopiane,
• Lëvizjen e spermës përmes traktit riprodhues femëror,
• Fekondimin e vezës dhe
• Implantimin e embrionit në mitër.

Një ndërprerje në cilindo nga këto hapa mund të çojë në infertilitet.

Llojet e Infertilitetit

Infertiliteti klasifikohet në disa forma:

• Infertiliteti primar: Gruaja nuk ka qenë kurrë shtatzënë dhe nuk mund të mbetet shtatzënë.
• Infertiliteti sekondar: Gruaja ka pasur të paktën një shtatzëni të suksesshme por nuk mund të ngjizë më.
• Infertiliteti i pashpjegueshëm: Testet standarde nuk identifikojnë ndonjë shkak të dukshëm për infertilitetin.

Shenjat dhe Simptomat

Shenja kryesore e infertilitetit është pamundësia për të mbetur shtatzënë. Simptoma të tjera mund të përfshijnë:

• Cikël menstrual të parregullt ose mungesë të tij,
• Dhimbje në bark ose legen,
• Çrregullime të ejakulimit ose mosfunksionim seksual tek burrat.

Shkaqet e Infertilitetit

Shkaktarët ndahen në ata që lidhen me gratë, burrat, të dy partnerët ose raste të pashpjegueshme. Statistikat tregojnë se:

• 33% e rasteve lidhen me gratë,
• 33% me burrat,
• 33% përfshijnë të dy partnerët ose janë pa shkak të identifikuar.

Faktorët e Përgjithshëm të Rrezikut

• Mosha (sidomos mbi 35 vjeç për gratë dhe mbi 50 për burrat),
• Pirja e duhanit, alkooli, obeziteti ose nën-pesha,
• Ekspozimi ndaj toksinave mjedisore,
• Infeksione seksualisht të transmetueshme,
• Stresi kronik dhe çrregullime të ngrënies.

Shkaqet tek Gratë

Më të zakonshmet janë çrregullimet ovuluese, por gjithashtu përfshihen:

• Endometrioza,
• Sindroma e vezoreve policistike (PCOS),
• Sëmundjet e tiroides dhe hipofizës,
• Fibroma ose polipet në mitër,
• Sëmundjet autoimune dhe çrregullime kromozomale.

Shkaqet tek Burrat

Infertiliteti mashkullor shpesh lidhet me:

• Numër të ulët ose lëvizshmëri të dobët të spermës,
• Varikocele,
• Çrregullime hormonale,
• Testikuj të pazbritur,
• Përdorim të steroideve anabolike ose dëmtime në skrotum.

Diagnoza e Infertilitetit

Tek Gratë

• Ekzaminim i legenit dhe analiza hormonale,
• Ultratinguj transvaginal dhe histeroskopia,
• Histerosalpingografia për të kontrolluar tubat fallopiane,
• Laparoskopia për të vlerësuar gjendjet e brendshme si endometrioza.

Tek Burrat

• Analiza e spermës për numrin dhe cilësinë,
• Analiza hormonale dhe gjenetike e gjakut,
• Ultratinguj i skrotumit për të zbuluar varikocelën apo anomali strukturore.

Trajtimi i Infertilitetit

Trajtimi varet nga shkaku, mosha, kohëzgjatja e përpjekjeve për ngjizje dhe dëshirat e çiftit. Opsionet përfshijnë:

Ndryshime në stilin e jetesës

• Humbje ose shtim në peshë,
• Ndalimi i duhanit, alkoolit ose drogave,
• Trajtimi i sëmundjeve kronike.

Medikamentet

• Stimulimi i ovulacionit me ilaçe si klomifeni ose gonadotropina,
• Trajtimi hormonal për burrat me nivel të ulët testosteroni.

Kirurgjia

• Hapja e tubave fallopiane të bllokuara,
• Heqja e fibromave ose polipeve,
• Riparimi i varikocelës tek burrat.

Teknologjitë e Riprodhimit të Asistuar (ART)

• Fertilizimi in vitro (IVF): Vezët fekondohen në laborator dhe embrioni vendoset në mitër.
• Injeksioni intracitoplazmatik i spermës (ICSI): Një spermë injektohet direkt në vezë.
• Inseminimi intrauterin (IUI): Spermatozoidet vendosen drejtpërdrejt në mitër.
• Çelja e asistuar dhe ART me ndihmën e palës së tretë (vezë ose spermë dhuruese, ose nënë surrogate).

Përfundim

Infertiliteti është një sfidë mjekësore dhe emocionale, por falë përparimeve në mjekësi, shumica e çifteve me probleme të fertilitetit mund të realizojnë ëndrrën e tyre për të pasur një fëmijë. Diagnostikimi i hershëm dhe qasja multidisiplinare janë çelësi për një trajtim të suksesshëm.