Gurët në tëmth: Llojet, simptomat, shkaqet dhe trajtimi

Gurët në tëmth janë depozitime të vogla dhe të forta që formohen në fshikëzën e tëmthit—një organ i vogël i vendosur poshtë mëlçisë. Funksioni kryesor i fshikëzës së tëmthit është të ruajë tëmthin, një lëng tretës që prodhohet nga mëlçia. Ky lëng ndihmon në zbërthimin e yndyrave gjatë tretjes.
Megjithatë, nëse ka një çekuilibër në përbërësit e tëmthit (si kolesteroli, bilirubina dhe kalciumi), mund të formohen gurë në tëmth. Kjo ndodh kur këto substanca bëhen shumë të përqendruara ose kur fshikëza e tëmthit nuk zbrazet siç duhet. Si rezultat, ato mund të kristalizohen dhe të formojnë gurë.
Gurët në tëmth mund të ndryshojnë në madhësi, nga sa një kokërr rëre deri në madhësinë e një topi golfi. Disa persona mund të kenë vetëm një gur, ndërsa të tjerë mund të kenë disa. Shumica e rasteve nuk shkaktojnë simptoma dhe shpesh mbeten të pazbuluara. Megjithatë, nëse bllokojnë kanalet biliare, ato mund të shkaktojnë dhimbje të forta, verdhëz dhe inflamacion të fshikëzës së tëmthit.
Ekzistojnë dy lloje kryesore të gurëve në tëmth:
Ky është lloji më i zakonshëm i gurëve në tëmth dhe përbëjnë rreth 75% të rasteve. Ato formohen kryesisht nga kolesteroli i tepërt në tëmth ose kur fshikëza e tëmthit nuk zbrazet siç duhet. Në përgjithësi, këta gurë kanë ngjyrë të verdhë në të gjelbër.
Më pak të zakonshëm, gurët e pigmentit përbëjnë 20-25% të rasteve. Ata formohen nga bilirubina, një pigment që krijohet gjatë shpërbërjes së qelizave të kuqe të gjakut. Gurët e pigmentit kanë ngjyrë kafe ose të zezë dhe shfaqen më shpesh tek personat me sëmundje si cirroza e mëlçisë ose anemitë hemolitike.
Shumica e personave me gurë në tëmth nuk shfaqin simptoma. Megjithatë, nëse gurët shkaktojnë bllokim të kanaleve biliare, mund të shfaqen simptoma si:
Shkencëtarët nuk e kuptojnë plotësisht pse formohen gurët në tëmth, por disa faktorë që mund të ndikojnë përfshijnë:
Faktorët që rrisin rrezikun përfshijnë:
Nëse dyshoni se keni gurë në tëmth, mjeku juaj mund të përdorë disa teste për të konfirmuar diagnozën, si:
Nëse gurët në tëmth nuk shkaktojnë simptoma, zakonisht nuk kërkojnë trajtim. Megjithatë, në rastet ku ka dhimbje ose komplikime, mund të rekomandohet:
Kolecistektomia (heqja e fshikëzës së tëmthit) është trajtimi më i zakonshëm. Kjo mund të bëhet me kirurgji të hapur ose laparoskopike, e cila është më pak invazive dhe ka një kohë rikuperimi më të shpejtë.
Nëse operacioni nuk është i mundur, mjeku mund të përshkruajë ilaçe që ndihmojnë në shpërbërjen e gurëve, si ursodiol ose chenodiol. Megjithatë, ky trajtim kërkon kohë të gjatë dhe nuk është efektiv për të gjithë.
Megjithëse nuk është e mundur të parandalohen plotësisht gurët në tëmth, disa masa mund të ndihmojnë në uljen e rrezikut:
Nëse gurët në tëmth shkaktojnë bllokime ose inflamacion, mund të ndodhin komplikime serioze si:
Nëse jetoni me gurë në tëmth, mund të ndihmojë:
Me menaxhim të duhur dhe ndryshime në stilin e jetesës, shumica e njerëzve me gurë në tëmth mund të jetojnë normalisht pa komplikime serioze.