Depresioni: Llojet, simptomat, shkaqet dhe gjithçka që duhet të dini

Depresioni: Llojet, simptomat, shkaqet dhe gjithçka që duhet të dini
03.02.2025

Çrregullimi depresiv, ose depresioni, është një gjendje e shëndetit mendor që shkakton trishtim të vazhdueshëm ose mungesë interesi për aktivitetet që dikur ju pëlqenin. Depresioni mund të ndikojë në mënyrën se si mendoni dhe silleni, duke kufizuar aftësinë tuaj për të funksionuar normalisht.

Nuk ka një shkak të vetëm për depresionin. Një kombinim i faktorëve gjenetikë, mjedisorë dhe të stilit të jetesës mund të rrisin rrezikun e shfaqjes së simptomave. Megjithatë, depresioni është një nga gjendjet e shëndetit mendor më të trajtueshme. Trajtimet variojnë nga medikamentet te terapia dhe mund të përmirësojnë ndjeshëm cilësinë e jetës suaj.


Llojet e depresionit

Ka disa lloje kryesore të depresionit, duke përfshirë:

  • Çrregullimi i rregullimit të humorit me shpërthime emocionale (DMDD): Ndikon tek fëmijët dhe adoleshentët nga mosha 6 deri në 18 vjeç. Karakterizohet nga irritim i vazhdueshëm dhe shpërthime të shpeshta të zemërimit.
  • Çrregullimi depresiv madhor (MDD): Shfaq simptoma që zgjasin të paktën dy javë, duke përfshirë trishtim ekstrem, mungesë shprese dhe humbje të interesit për aktivitete.
  • Çrregullimi depresiv i vazhdueshëm (PDD): Ky lloj depresioni zgjat të paktën dy vjet tek të rriturit dhe karakterizohet nga një gjendje depresive pothuajse çdo ditë.
  • Çrregullimi disforik para-menstrual (PMDD): Shfaqet para ciklit menstrual dhe përfshin simptoma depresive apo emocionale të forta.
  • Depresioni pas lindjes (PPD): Shfaqet tek personat që kanë lindur së fundmi dhe ndikon në gjendjen emocionale.
  • Çrregullimi afektiv sezonal (SAD): Simptomat zakonisht shfaqen kur ndryshojnë stinët, më së shumti gjatë muajve të ftohtë.
  • Depresioni si pasojë e një sëmundjeje tjetër: Simptomat depresive mund të zhvillohen si pasojë e sëmundjeve të tjera, si kanceri apo dhimbjet kronike.

Simptomat e depresionit

Ju mund të keni depresion madhor nëse përjetoni simptomat e mëposhtme për shumicën e ditëve për të paktën dy javë:

  • Trishtim i vazhdueshëm ose humor i ulët
  • Ndryshime në oreks që çojnë në humbje ose shtim të paqëllimshëm në peshë
  • Ngadalësim ose shqetësim në lëvizje dhe të folur
  • Vështirësi në përqendrim dhe marrjen e vendimeve
  • Lodhje ekstreme ose mungesë energjie
  • Ndjenja pavlefshmërie ose faji
  • Mungesë interesi për aktivitetet që dikur ju pëlqenin
  • Ulje e dëshirës seksuale
  • Probleme me gjumin (pagjumësi ose gjumë i tepërt)
  • Mendime për vetëvrasje ose dëmtim të vetes

Simptomat mund të variojnë nga personi në person. Mund të keni depresion edhe nëse nuk përjetoni të gjitha këto simptoma.


Shkaqet e depresionit

Një kombinim i faktorëve gjenetikë, mjedisorë dhe të stilit të jetesës mund të rrisë rrezikun e depresionit. Depresioni lidhet me neurotransmetuesit (lajmëtarët kimikë të trurit), si serotonina, dopamina dhe epinefrina, që ndikojnë në ndjenjat dhe sjelljet tona.

Çrregullimet e humorit mund të shfaqen kur këto kimikate janë të çekuilibruara. Përveç kësaj, faktorët mjedisorë dhe ngjarjet stresuese në jetë mund të jenë shkaktarë të depresionit.


Faktorët e rrezikut për depresion

Rreziku juaj për të zhvilluar depresion mund të jetë më i lartë nëse:

  • Jeni grua
  • Keni përjetuar ngjarje stresuese si humbja e një personi të dashur ose një divorc
  • Keni kaluar trauma, si abuzim ose aksidente
  • Përdorni alkool, drogë ose vuani nga varësia
  • Keni histori familjare të depresionit ose çrregullimeve të tjera mendore
  • Vuani nga sëmundje kronike si kanceri ose dhimbja kronike
  • Keni pësuar dëmtime në tru ose sëmundje neurologjike, si Parkinsoni
  • Keni lindur së fundmi

Si diagnostikohet depresioni?

Nuk ka teste laboratorike për të diagnostikuar depresionin. Mjekët dhe specialistët e shëndetit mendor përdorin metoda të tjera për diagnostikim, si:

  • Analiza e historisë suaj shoqërore dhe zakoneve të jetesës
  • Pyetësorë për depresionin (si Beck’s Depression Inventory)
  • Teste të gjakut ose imazherisë për të përjashtuar sëmundje të tjera
  • Vlerësimi i historisë suaj mjekësore dhe familjare
  • Ekzaminim fizik për të përjashtuar sëmundje që mund të imitojnë depresionin

Trajtimet për depresionin

Qëllimi kryesor i trajtimit është reduktimi i simptomave dhe përmirësimi i cilësisë së jetës. Sa më herët të filloni trajtimin, aq më efektiv do të jetë.

Opsionet e trajtimit përfshijnë:

  • Medikamentet: Antidepresantët ndihmojnë në rritjen e nivelit të serotoninës në tru. Llojet më të zakonshme janë:
    • Inhibitorët e rikapjes së serotoninës (SSRIs)
    • Inhibitorët e rikapjes së serotoninës dhe norepinefrinës (SNRIs)
    • Antidepresantët atipikë
  • Psikoterapia: Terapia e bisedës ndihmon në menaxhimin e simptomave. Llojet përfshijnë:
    • Terapia njohëse-sjellore (CBT)
    • Terapia ndërpersonale (IPT)
    • Terapia mbështetëse
  • Terapia e stimulimit të trurit: Përdor impulse elektrike për të ndikuar në funksionimin e trurit. Një metodë e zakonshme është terapia elektrokonvulsive (ECT).

Si të parandaloni depresionin

Ndonëse nuk mund ta parandaloni plotësisht depresionin, mund të zvogëloni shpeshtësinë e episodeve depresive duke:

  • Qëndruar në kontakt me natyrën dhe ekspozuar në dritën e diellit
  • Konsumuar ushqime të shëndetshme
  • Fjetur mjaftueshëm
  • Praktikuar teknika të menaxhimit të stresit
  • Ushtruar rregullisht
  • Kufizuar kohën në rrjetet sociale
  • Krijuar lidhje sociale dhe kërkuar mbështetje emocionale
  • Marrë mjekimet sipas udhëzimeve

Jeta me depresion

Depresioni nuk ka një kurë të përhershme, por trajtimet ndihmojnë në lehtësimin e simptomave. Kërkimi i ndihmës së duhur dhe krijimi i një sistemi mbështetës mund të përmirësojnë cilësinë e jetës tuaj.

Mos harroni: nuk jeni vetëm në këtë betejë dhe ka gjithmonë ndihmë të disponueshme.

Të fundit

Më të lexuarat