A prodhohen barna në Kosovë? Një vështrim i thelluar mbi industrinë farmaceutike vendore

Industria farmaceutike në Kosovë ka shënuar përparime të rëndësishme në vitet e fundit, duke kaluar nga një treg i mbështetur kryesisht në importe drejt një prodhimi të qëndrueshëm vendor.

Megjithëse shumica e barnave ende importohen, disa kompani vendore kanë arritur të ndërtojnë kapacitete prodhuese që përmbushin standardet ndërkombëtare.

Statistikat e importit dhe eksportit të barnave

Sipas të dhënave të vitit 2023, Kosova importoi produkte farmaceutike në vlerë prej rreth 130 milionë dollarësh. Partnerët kryesorë tregtarë për importin e barnave janë Gjermania, Zvicra dhe Sllovenia. Ndërsa eksporti i barnave mbetet minimal, duke treguar një varësi të lartë nga importet për nevojat farmaceutike të vendit.

Prodhimi vendor: Kompanitë kryesore farmaceutike në Kosovë

Pavarësisht sfidave, disa kompani vendore kanë arritur të zhvillojnë kapacitete prodhuese të barnave:

• Trepharm: Një nga prodhuesit më të mëdhenj të barnave në Kosovë, me një fabrikë të ndërtuar sipas standardeve të EU cGMP dhe të certifikuar nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH). Trepharm prodhon barna gjenerike dhe produkte të markës për tregun vendor dhe atë ndërkombëtar, përfshirë Ballkanin dhe Lindjen e Mesme .
• Gentipharm: Me një histori që fillon në vitin 1990, Gentipharm ka evoluar nga një farmaci private në një prodhues të licencuar të barnave që nga viti 2013. Fabrika e tyre është e pajisur me teknologji të avancuar dhe kontroll të rreptë të cilësisë, duke përfshirë edhe prodhimin e produkteve sterile.
• Kondirolli: Pas shkatërrimit të fabrikës së parë gjatë luftës, Nexhet Kondirolli rindërtoi një objekt të ri prodhimi me ndihmën e fondeve ndërkombëtare. Fabrika e re përfshin katër linja prodhimi dhe ka një kapacitet vjetor prej pesë milionë njësi, duke prodhuar barna si aspirina dhe shurupë kundër kollës.
• Liri Med: E themeluar në vitin 1999, Liri Med është një kompani private që ofron produkte farmaceutike dhe mjekësore, duke u bërë një nga lojtarët kryesorë në tregun farmaceutik të Kosovës.

Megjithatë, numri i përgjithshëm i fabrikave farmaceutike në Kosovë mbetet i kufizuar, dhe prodhimi vendor nuk arrin të përmbushë kërkesat e tregut të brendshëm.

Përfundim

Ndërsa shumica e barnave në Kosovë ende importohen, përpjekjet e kompanive si Trepharm, Gentipharm, Kondirolli dhe Liri Med tregojnë një drejtim pozitiv drejt zhvillimit të industrisë farmaceutike vendore. Me investime të mëtejshme dhe përkrahje institucionale, Kosova ka potencialin të rrisë prodhimin e barnave dhe të zvogëlojë varësinë nga importet.

Referencat

• Trepharm: https://trepharm.com/about-us/
• Gentipharm: https://www.gentipharm.com/about
• Kondirolli Pharmaceutical Facility: https://www.pharmaceutical-technology.com/projects/kondirolli/
• Liri Med: https://lirimed.com/
• Kosovo – Health: https://www.trade.gov/country-commercial-guides/kosovo-health(Trade.gov)
• The Major Imports of Kosovo: https://tradecouncil.org/the-major-imports-of-kosovo/(The International Trade Council)
• Kosovo Imports, Exports, Trading Products and Trade Partners: https://gti.sinoimex.com/EN/tg/?c=Kosovo(GTI)
• Kosovo – Trade Barriers: https://www.trade.gov/country-commercial-guides/kosovo-trade-barriers(Trade.gov)